به نام خدا
فصل یک از کتاب
e-Business Strategies for Virtual Organizations
e-business and the virtual organization – a
new rationale for 21st century organizations
مقدمه
از زمانی که وارد هزاره جدید شده ایم، یک حس عمومی وجود دارد که واقعیت اجتماعی و اقتصادی امروزی تا حد زیادی مبتنی برفناوری ارتباطاات جدید است . نمیتوانیم کتاب و یا مجله ای را بدون دیدن اعلامیه ای که میگوید" وارد عصر جدیدی شده ایم" باز کنیم. (این جمله در جهان تجارت به کار میرود) مخصوصاٌ از زمانی که این موضوع همراه با تعداد زیادی از نیروهای قوی مانند جهانی شدن و اینترنت ، تغییر شکل پیدا کرده است و این حس وجود دارد که جهان تجارت از بیست سال قبل به صورت چشمگیری تغییر یافته است و با واژگانی مانند "اقتصاد نو"، "اقتصاد اطلاعاتی"، "اقتصاد دیجیتالی" و... که امروزه به کار میرود نشان داده میشود. این واژگان به صورت غیر شفاف نشان میدهندکه با یک واقعیت جدید کسب و کار سروکار داریم و این که نقش فناوری اطلاعات و اینترنت اهمیت دارد و یا حتی شاید مشخصه ها یا ویژگی های این واقعیت جدید کسب و کار را تعریف میکنند.
دو نظریه ی وسیع وجود دارد که به ساختار این واقعیت جدید در صورتی که آنها تعریف شوند و به وضوح مورد تفکر واقع شوند، کمک میکنند :یکی با نام "اقتصاد جدید" و دیگری با نام " اقتصاد اینترنتی".
در این فصل مفاهیمی که به عنوانِ نظریات بنیادین برای ادامه ابن کتاب هستند را معرفی خواهیم کرد. حس تمایل به جهانی شدن و استفاده موثر از فناوری اطلاعاتِ در حال رشد، قدرتمند ومعتبر، اقتصاد ملی ایالات متحده و اروپا را به گستردگی که به اقتصاد جدید ارجاع می شودتغییر داده است برای مثال اقتصاد فعلی آمریکا. این نظریه مجزا به اقتصادی اشاره می کند که در حول اینترنت و تجارت الکترونیکی جدید یا پدیده کسب و کار الکترونیکی دسته بندی می شود.
در نهایت ، یک تجدید ساختار قابل توجهی وجود دارد زیرا کسب وکار الکترونیکی همکاری های بین سازمان های چند ملیتی را که همراه با چندین پیچیدگی، اقتصادی، استراتژی، اجتماعی و همچنین همراه با مسئله تعارض مدیریتی و عامل های تکنولوژی و سازمانی هستند ، را افزایش میدهد.این الگوی تجاری جدید یک فرآیند تجاری مرکزی است که ممکن است نیاز به دوباره فکر کردن، دوباره طراحی کردن داشته باشد ،و همچنین ممکن است شکل های جدید سازمانی و شکل های بین سازمانی را توسعه دهد و همچنین در اینجا تاکید، بر روی همکاری در بازار مجازی است تا بر روی رقابت.حرکت کردن با پدیده هایی مانند جهان گسترده وب ، انبوه مشتریان ،زندگی های فشرده، کانال های توزیعی جدید،و شکل های جدیدِ سازمان های یکپارچه، بنیادی ترین عنصر تجارت است که در حال تغییر است ودر کل محیط تجاری جدیدی است که پدیدار شده است.این شکل از مجازی بودن سازمان ها بر همه جنبه های راهبرد تجاری در قرن 21 تاثیر بسزایی دارد. در این فصل این موضوعات به ترتیب مورد بررسی قرار میگیرند و چشم اندازی از باقی فصل ها ی این کتاب را قرار میدهیم همچنانکه ما در سرشت و پایه های سازمان های مجازی، بازارهای مجازی و راهبردهایی برای رقابت، راهبردهای برای طراحی،تحول و مدیریت سازمان های مجازی را کشف میکنیم.
اقتصاد نوین
مفهوم اقتصاد نوین یک مفهومی است که تا حدی قابل تعریف نمیباشد. یک سری تحقیقات نظری ای که انفجار اقتصاد امروزی (برای مثال اقتصاد ایالات متحده) را ناشی از یکی کردن میزان درآمد و سود میدانند.کم بودن نرخ بیکاری، بازدهی نسبتاً بالا، کم بودن نرخ تورم و بلندپروازی های موجود در بازار، باعث ایجاد یک اقتصادِ نو شده است.این احساس که نشان میدهد قواعد و قوانینِ اقتصادِ پیشین مدت زیادی بکار برده نمیشود، هنوز به قوت خود باقی است. در میان این تحقیقات نظری،یک دیدی که دارای رشدکارا و قویتری است باعث شده نا امروزه به اقتصاد ایالات متحده اجازه بدهد تا بدون فشار های ناشی از تورم به رشد بیشتر خود ادامه دهد. همچنین امروزه دید دیگری که رابطه بین تورم و بیکاری را تغییر داده است و باعث شده تا دو معضل تورم پایین و بیکاری بتوانند در کنار هم باشند. تحقیق نظری دیگری که به دنبال عامل ها و منابعی که باعث رشد اقتصاددر ایالات متحده مانند کامپیوتری شدن، جهانی شدن ، هستند و این عوامل باعث شده تا از اقتصاد قدیمی فاصله بگیریم.به راستی نقش فناوری اطلاعات، نقشی دگرگون کننده است. شپارد نویسنده business week ادعا میکند که:
فناوری اطلاعات یک تکنولوژی برتر مانند راه آهن در قرن 19 ویا اتومبیل در قرن 20 است.
مندل یکی دیگر از نویسندگان business week ادعا میکند:
اقتصاد جدید-که به وسیله فناوری اطلاعات به جلو برده میشود- ممکن است به اصلی ترین مرحله شکوفایی تجاری و مالی تبدیل شود.
پیوستن به نقش ممتاز فناوری اطلاعات و قدرت دگرگونی بالقوه آن، یک نقش مهمی است که به دانش- به عنوان یک شکل جدید سرمایه- و مدیریتِ دانش مانند تحقیق و قدرت ابتکار اهمیت داده میشود.عنصر دیگر ساختمان اقتصاد نوین، که به صورت قابل توجهی دارای نقش مهمی است ، بخش خدمات آن است. ما انتخاب میکنیم تا مراحل تکامل آن را از زمان اقتصاد اولیه تا اقتصاد صنعتی با در نظر گرفتن اقتصاد سرویس و اقتصاد تجربیِ پدیدار شده بررسی کنیم. هر مرحله اقتصاد دارای همه ی عناصر مراحل پیشین و پسین هستند ولی توجه و تاکید روی این عناصر در هر مرحله متفاوت است.
اقتصادهای همعصرِ جهان در حال توسعه میتوانند با توجه به شرایط اهمیتِ تولید و ارائه خدمات و ظهور تکامل درجه بندی تجربیات برای مشتریان ، جدید باشند.
به ابن ترتیب ما طبیعتِ اقتصاد نوین که دارای انواع جنبه های تازگی را دارد ، میبینیم و به اینها از نظر تاکید متفکران ، درجات مختلفی میدهیم، چنانکه پیرامون این کتاب خواهیم دید.اقتصاددان ها در حال بررسی سازمانهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و شکل های اقتصاد جهانی هستند، اما هنوز به توافقی بر روی اینکه آیا قوانیِن اقتصاد نوین در حال کشف، وجود دارد و یا آیا قوانین اقتصاد کلان قدیمی هنوز به کار میرود، نرسیده اند. چندی پیش گفته میشد با وجود تغییر در تکنولوژی، قوانین اقتصاد تغییر نمیکند. شاید برای این موضوع خیلی زود باشد تا روی این دید معین ادامه دهیم. همانطور که خواهیم دید این پتانسیل برای تجارت و شکل های سازمانی جدید از یک مجموعه ای از تکنولوژی های در حال توسعه هنوز به طور مناسبی مطرح نشده است و هنوز نیاز به یادگیری بیشتری داریم.
آیا اقتصاد نوین واقعا جدید است؟
خصوصیات و تاکید های جدید وجود دارد، اما قواعد اقتصاد کلان پایه ای به نظر میرسد که غیر قابل تغییر باشد. یک توده ای از روان شناسیِ اقتصاد نوین یقیناً در اینجا وجود دارد، همراه با برخی از تاثیرات غیر روان شناسی واقعی مانند بلند پروازی در مورد قیمت ها و شرکت هایی که همیشه دارای زیان هستند و سودی ندارند، قیمت های همیشه بالایی دارند و این به دلیل این است که آنها دارای اقتصاد نوینِ دات کامز هستند. هرچند فراوانی غیر معقولی که قبلاً دیده شده بود-برای متال در قرن 19 با ساختن راه آهن و دراوایل قرن 20 با آمدن امواج رادیو.
ما سپس، برخی از نظریات اصلی که با همکاری و حرکت کردن در میان نظریه اقتصاد نوین که اقتصادی است که با قوانین و قواعد جدیدی کار میکند، را بررسی میکنیم.این دیدِ اقتصاد نوین، که در شکل 1.1 دیده میشود، یک اقتصادی است که با فناوری اطلاعات و عوامل دیگری مانند جهانی شدن تغییر پیداکرده است .
این دو اصطلاح، "اقتصاد اطلاعاتی" ,"اقتصاد دیجیتالی " بعضی اوقات حس ناشی از اقتصاد نوین را که از تغییر دادن در اقتصاد قدیمی به وسیله انواع نیروها –که فناوری اطلاعات ، شاخص ترین ِ این نیروها است - راپوشش میدهد.به عنوان مثال تعریف های برین جولف سُن و کاهین را در نظر بگیرید:
اصطلاح " اقتصاد اطلاعاتی" به عنوان وسیله ای که گرایش بلند مدت و پهناور به سوی گسترش اطلاعات – و همین طور دانش- که سرمایه ای آشکار است بنیان گذاری شده است و محصولاتی که با کشاورزی و استخراج معدن و کارخانه همراه شده است آمده است.اصطلاح "اقتصاد دیجیتالی" به صورت خاص به تغییرات بزرگ و تازه و باور نکردنیِ همه بخش های اقتصاد که به وسیله اطلاعات دیجیتالی کامپیوتراست ، اشاره میکند.
با این وجود تعریف دیگری از "اقتصاد اطلاعاتی" و "اقتصاد دیجیتالی" و یا "اقتصاد اینترنتی" وجود دارد .این مفهوم حول و حوشِ مجموعه از سازمان های مبتنی بر انینترنت می گردد.و مفهوم "دات کامز" و موارد دیگر حول وحوش تجارت الکترونیک می چرخد. "اقتصاد اینترنتی" که به صورت واضح و روشن به عنوان زیر مجموعه ای از اقتصاد در شکل 1.2 نشان داده میشود.
چهارچوب تجارت الکترونیک
پیدایش تجارت الکترونیک را میتوان به عنوان تعریف نمایشی مجددِ سازمان در نظر گرفت.تجارت شبکه ای پیچیده، با هم در طول زنجیره ی با ارزشی که به وسیله توانایی آنها برای گرفتن بازار با حجم زیادی از مشتریان که آنها را از طریق قیمت ارزانتر و بیشترین سرعت جمع میکنند ،تعریف میشود، کار میکنند. این نوع همکاری باعث میشود تا یک مجموعه گوناگون و کاملی از مشکلاتی که ناشی از ساختار مدیریتی با روابط داخل سازمانی پیچیده، الگوهای متغیر برای وساطت، و تاکید بر رقابت های تعاونی. مجری تجارت امروزی نیاز دارند تا چهارچوبی برای درک اینگونه روابط که برای تخمین فرصت های استراتژیکی در بازار جهانی است ،داشته باشند. ما یافته ایم که پروژه های مدیریت پروژه (جایی که نیاز به بررسی یا ساختن سیستم های بزرگ) برای ساختن سلسله مراتبی که از سطوح مختلفی تشکیل شده است و در آن سطوح پایین تر حمایت کننده سطوح بالاتر هستند، مفید است.
در هر موردی از تجارت الکترونیک از سیستم های داخل سازمانی حمایت میکند(همان طور که در جدول 1.1 نشان داده شده است)
ما از این جدول برای اینکه ببینیم تجارت الکترونیک از سه سطح ساخته شده است استفاده میکنیم:
- زیر بنای مبتنی بر تکنولوژی- ICT که از سخت افزار و نرم افزار برای رساندن از طریق شبکه است تشکیل شده است.
- خدمات-هر فعالیت مخابره ای و..
-محصولات و ساختارها- تدارک محصولات و خدمات به اضافه اشتراک اطلاعات داخل و خارج سازمانی وایجاد الکترونیک زنجیره ها و فضای بازاری را تهیه کرده است. حال این موارد را به دقت و با در نظر گرفتن جزییات ببینیم
زیر ساخت مبتنی بر تکنولوژی
دنبال کردن از این چهارچوب دارای سه مرحله اصلی است.
اولین مرحله، شبکه ی جهانی است که ازلینک های عمومی شبکه های از راه های دور و شبکه های خصوصی از طریق سیستم های راه گزینی که به وسیله کامپیوتر کنترل میشود، تشکیل شده است.
این پتانسیل برای استراتژی های درون سازمانی، تا آنجا که از طریق رسانه ها قابل دسترسی باشند، گسترش یافته است.تفاوتهایی در نفوذ های ملی و منطقه ای از طریق شبکه ( برای آینده قابل پیش بینی است ) یک تابعی ازسیاست های دولت، بودجه بندی و استراتژی کنترل به اضافه بخش محرمانه ای که باعث ایجاد سود است ، در حوزه این تابع قرار میگیرد.
قابلیت های ICT برای دردسترس بودن تجارت در دو راه مهم به وجود آمده است. اولین سیستمِ در دسترس که برای ساختنِ خصوصی است و شبکه ای را اجاره میکند وبه آن ارزش افزده به شبکه (VAN) میگویند.
دومی با توسعه اینترنت از طریق حمایت های دولت و تحقیقات میانه در قوانین وسائل نقلیه کم خرج امروزی برای تجارت الکترونیکی است. لایه جداگانه مبتنی بر نرم افزارِ اینترنت به عنوان صفحه گسترده جهانی که امکان یگانه بودن، تقسیم بندی و پایگاه داده های هایپرلینک به همراه رمز های عبور مراقبت شده و شبکه های خصوصی از آن نتیجه میشود. وب یک حد وسط برای توزیع، نمایش و بازار فروش اشیا مبتنی بر اطلاعات است.یک سرویس که دارای سکوی مستقل است توانسته تا توسعه هایی را درزبان های برنامه نویسی ِسکوی مستقل را افزایش دهد، مانند جاوا، علاوه برآن ،مطلوبیت آن را افزایش داده است.با اینحال ، آن نیاز دارد تا بتوانند لایه جداگانه مبتنی بر نرم افزار، را درک کنند، وب میتواند جایگزینی برای مکانیزم مدیریت اطلاعات در آینده باشد.
تجارت الکترونیک که کسب و کار الکترونیک هم نامیده می شود ، به معنای تبادل کالا یا خدمات از طریق ارتباطات الکترونیک است.بیش از 30 سال است که تجارت الکترونیک وجود دارد ، اما آشنایی عموم مردم با این مفهوم به حدود یک دهه اخیر باز می گردد.دو گونه اساسی تجارت الکترونیک وجود دارد : بنگاه اقتصادی با بنگاه اقتصادی (B2B) و بنگاه اقتصادی با مصرف کننده (B2C).در B2B شرکت ها به تجارت با تهیه کنندگان ، توزیع کنندگان و سایر شرکا می پردازند در حالی که در B2C شرکت ها کالا یا خدمات خود را به مصرف کننده می فروشند. با وجودی که عموم مردم B2C را بهتر می شناسند ، از لحاظ سود آوری B2B شکل غالب تجارت الکترونیک است.
مفهوم تجارت الکترونیک با مفاهیم اقتصاد اینترنتی و اقتصاد دیجیتال ارتباط دارد..هر سه این مفاهیم با کانونهای توجه متفاوت ، به کاربرد فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی (ICT) در فعالیت های اقتصادی اشاره دارند.اقتصاد اینترنتی به معنای فعالیت های اقتصادی است که از طریق اینترنت یا محصولات و خدمات مرتبط با اینترنت تولید سود (بازدهی) می کنند.از اینرو تجارت الکترونیک پیش از اینترنت ، که در بخش بعدی بطور مفصل شرح داده می شود ، را نمی توان اقتصاد اینترنتی نامید.از سوی دیگر ، برخی فعالیت ها چون ایجاد اتصالات اینترنت برای مقاصد تجاری ، بخشی از اقتصاد اینترنتی است که لزوما تجارت الکترونیک به حساب نمی آید.اقتصاد دیجیتال بر پایه فناوری های دیجیتال از قبیل کامپیوتر ، نرم افزار و شبکه های دیجیتال است.در اکثر موارد اقتصاد دیجیتال همان تجارت الکترونیک است ولی تمام فعالیت های اقتصاد دیجیتال تجارت الکترونیک نیستند.برای نمونه خرید تجهیزات دیجیتال از یک مغازه خرده فروشی یک فعالیت تجارت الکترونیک نیست در حالی که مؤلفه ای کلیدی از اقتصاد دیجیتال به حساب می آید.بنا بر این با وجود اینکه تجارت الکترونیک ، اقتصاد دیجیتال و اقتصاد اینترنتی رابطه نزدیکی با هم دارند ، هر کدام به مفاهیم جداگانه ای اشاره دارند.
تجارت الکترونیک یکی از مرسوم ترین اصطلاحات عصر دیجیتال است.با وجودی که در گذشته تجارت الکترونیک بطور ساده انگارانه ای به عنوان بزرگراهی به سوی ثروت تلقی می شد ،ولی در حقیقت نحوه کسب و کار افراد را دگرگون ساخته است.تحلیلی تاریخی از تجارت الکترونیک ، بینشی به سیر تکاملی کاربرد فناوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی در حوزه تجارت به دست می دهد.از این گذشته تجزیه و تحلیل سیر تکاملی تجارت الکترونیک در گذشته در کنار وضعیت فعلی آن ، ما را قادر می سازد تا گرایشات آتی در تجارت الکترونیک را طرح ریزی کنیم.
دوران طفولیت تجارت الکترونیک : پیش از 1995
تجارت الکترونیک با توسعه تبادل داده الکترونیک (EDI) ، که قالبی استاندارد برای تبادل اسناد تجاری از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر بود ، ممکن شد.EDI در نیمه دهه 1960 ، زمانی که شرکت های حمل و نقل و برخی از صنایع خرده فروشی سعی در ایجاد دفاتر بدون کاغذ (Paperless)0داشتند ، بنیان نهاده شد.EDI در اواسط دهه 1970 ، توسط کمیته تایید استانداردهای نمایندگان صنایع به رسمیت شناخته شد و در طول دهه های 70 و 80 شرکت های بیشتری شروع به تطبیق با سیستم Edi کردند.EDI به عنوان نسل اول تجارت الکترونیک به شرکت ها اجازه تبادل اطلاعات ، دریافت سفارش و انتقال الکترونیک وجوه از طریق کامپیوترها را می داد.با این حال گسترش EDI کند بود.در اواخر دهه 80 کمتر از 1 درصد شرکت ها در اروپا و ایالات متحده EDI را پذیرفته بودند.هزینه بالای اتصال به شبکه EDI و برخی مشکلات فنی ، گسترش EDI را محدود می کرد.
نسل دوم تجارت الکترونیک با تبادل کالا و خدمات از طریق اینترنت ، که در ابتدا ابزاری تحقیقاتی بود اما بطور کلی به ابزاری تجاری تبدیل شد ، مشخص می گردد.آغاز اینترنت را می توان تا دهه 60 که شبکه آژانس پروژه های تحقیقاتی پیشرفته (ARPANET) ، نمونه اولیه اینترنت ، برای تحقیق در حوزه های ابر فناوری بنیانگذاری شد ، ردیابی کرد.گره های آرپانت از 4 عدد در سال 1969 به 15 عدد در سال 1971 رسید.اصطلاح اینترنت در واقع تا سال 1982 که گره های آرپانت به 213 رسید ، بکار نمی رفت.پس از آن در سال 1983 ، پروتکل اینترنت (IP) که کامپیوترها را قادر می ساخت بطور مساوی با هم به تبادل اطلاعات بپردازند ، به تنها روش مورد تایید شده انتقال داده در شبکه تبدیل شد.در 1986 یک آژانس دولتی به نام بنیاد علوم ملی (NSF) ، شبکه NSFNET را با هدف فراهم کردن پیوندهای ارتباطی پر سرعت میان مراکز ابرکامپیوتری در سراسر ایالات متحده آمریکا ، ارائه کرد. بکبن(BackBone) NSFNET سنگ بنای اینترنت مبتنی بر TCP/IP شد.
تا پایان دهه 80 اینترنت هنوز طبیعت غیر تجاری خود را حفظ کرده بود و تمام شبکه های آن بطور مستقیم یا غیر مستقیم بر بکبن آزاد NSFNET استوار بود.کاربران اصلی هنوز دانشمندان و مهندسینی بودند که برای دولت یا دانشگاهها کار می کردند.در حقیقت دانشگاهیان و محققین تنها کسانی بودند که توانایی استفاده از اینترنت را دارا بودند چرا که استفاده از آن نیازمند درکی پیچیده از علوم کامپیوتر و مهارت فنی سطح بالا بود.
توسعه رابط کاربر گرافیکی (GUI) و قابلیت ناوبری وب جهان گستر (www) نوع استفاده از اینترنت را تغییر داد.در اوایل دهه 90 خلق زبان نشانه گذاری ابرمتن (HTML) با تعریف مکانیاب منابع همسان (URL) به وب امکان داد تا به محیطی که امروزه می شناسیم تکامل یابد. بنابراین اینترنت از قلمرو مهارت فنی خارج و برای عموم مردم بدون نیاز به درکی پیچیده از علوم و تکنیک کامپیوتر قابل استفاده شد.از همین رو ، با افزایش کاربران ، اینترنت برای دنیای تجارت جذاب شد.
با این حال شاید مهمترین نقطه عطف ، سال 1991 بود.زمانی که NSFNET تصمیم گرفت تا محدودیت استفاده تجاری از شبکه را بردارد و بدین وسیله فرصت هایی برای تجارت الکترونیک گشود.خدمات و شبکه پیشرفته (ANS) که توسط IBM ، شرکت ارتباطات MCI و شرکت شبکه Merit بنیانگذاری شد ، برای کاربران تجاری اتصال اینترنت بدون محدودیت های دولتی در ترافیک آنلاین تجاری را فراهم آورد.علاوه بر این بخشی از درآمد این کاربردهای تجاری صرف بروز رسانی زیرساخت شبکه شد.در سال 1993 ، موزائیک ، یکی از اولین مرورگرهای اینترنت ارائه شد.با رابط گرافیکی موزائیک و ازدیاد سریع آن اینترنت کاربر پسند تر و از لحاظ بصری جذاب تر شد.یک سال بعد Netscape مرورگر Navigator خود را عرضه کرد که طلیعه ورود به عصر طلایی تجارت الکترونیک شد.
عصر طلایی تجارت الکترونیک : از 1995 تا 1999
در سال 1995 ANS به آمریکا آنلاین (AOL) فروخته شد .عملی که بعنوان نشانه ای از انتقال زیرساخت بکبن از حمایت مالی دولت به تجاری سازی کاملا خصوصی اینترنت تلقی شد.با قطع کمکهای مالی NSF شرکت های خصوصی نقش رهبری اینترنت را بر عهده گرفتند.در اواسط دهه 90 به تدریج کاربرد تجاری از اینترنت به الگوی غالب استفاده از آن تبدیل شد. ورود اصطلاح تجارت الکترونیک به فرهنگ عموم ، نشانگر توسعه سریع کاربرد تجاری اینترنت است.
همچنین در سال 95 ، Amazon.com ، بزرگترین کتابفروشی آنلاین بنیانگذاری شد و تنها یک سال بعد به یک بنگاه تجاری چندین میلیون دلاری با پایگاه داده ای با 1/1 میلیون کتاب قابل جستجو بوسیله عنوان ، مولف ، موضوع یا کلمه کلیدی تبدیل شد.دو ماه بعد از آغاز به کار آمازون ،eBay ، اولین حراجی آنلاین ایجاد شد.در سال 96 Dell شروع به فروش مستقیم کامپیوترهای شخصی از طریق اینترنت کرد. در سال 1997 دامنه تجاری (.com) به عنوان پر استفاده ترین دامنه جایگزین دامنه های آموزشی (.edu) گشت.اینترنت به فناوری با بیشترین رشد در تاریخ اقتصاد بدل گشت.در این دوره سرمایه گذاران ، بنگاه های اقتصادی و مصرف کنندگان همگی مانند هم جذب تجارت الکترونیک شدند.
در طول سالهای 95 تا 99 شرکت های بسیاری در وب حاضر شدند و به انجام تراکنش های آنلاین پرداختند.در سال 1996 تراکنش های تجارت الکترونیک در ایالات متحده 707 میلیون دلار سودآوری داشت.رقمی که در سال 1997 به 2.6 میلیارد و و در سال 1998 به 5.8 میلیارد دلار افزایش یافت.از اکتبر 98 تا آوریل 2000 بیش از 300 شرکت اینترنتی اعلام حضور کردند.در پایان سال 2000 نزدیک به 600000 سایت تجارت الکترونیک در ایالات وجود داشت.تبلیغات در اینترنت نیز از 267 میلیون دلار در سال 1996 به 907 میلیون در سال 1997 و 3 میلیارد در سال 99 رسید.فروش آمازون از کمتر از 16 میلیون دلار در سال 96 به 1.6 میلیارد در 1999 افزایش یافت.فروش روزانه Dell نیز از 1 میلیون دلار در سال 96 به در کمتر از 3 سال به 40 میلیون دلار افزایش پیدا کرد.
رشد تجارت الکترونیک با تغییر قوانین اینترنت مصادف بود.از اواسط دهه 80 تا سال 1995 بکبن اصلی اینترنت شامل NSFnet ، که شبکه ای گسترده تحت حمایت بنیاد ملی علوم بود ، می شد.NSFNET بعنوان شبکه دولتی اصلی پیوند دهنده دانشگاهها و مراکر تحقیقاتی جایگزین آرپانت شده بود.در سال 95 بنیاد ملی علوم تصمیم به کنار گذاشتن NSFnet و جایگزین کردن آن با یک بکبن اینترنت تجاری گرفت.در همین فرآیند NSF تصمیم گرفت تا قراردادی انحصاری با موسسه علوم اطلاعاتی (ISI) و شرکت Network Solutions برای اداره شماره های IP و خدمات ثبت دامنه از سال 92 تا 97 اعطا کند.در همان زمان NSF بکبن جدیدی را که خدمات شبکه بکبن بسیار پرسرعت (vBNS) که نقش آزمون اولیه نسل بعدی اینترنت را ایفا می کرد ، را پیاده سازی کرد.
در سال 1996 ، هیات بین المللی روبان آبی که بوسیله جامعه اینترنتی (ISOC) تشکیل شده بود کنترل سرویس دهنده اصلی را در دست گرفت. این سرویس دهنده یک سرویس دهنده سیستم نام دامنه (DNS) بود که به تمام دامنه های سطح بالا اشاره می کرد.همچنین کمینه بین المللی تک منظوره (IAHC) برای برنامه ریزی درباره ایجاد یک مدیریت ثبت انحصاری غیر انتفاعی تشکیل شد.با وجودی که برخی محققان DNS را منبعی عمومی می دانستند سایرین معتقد بودند چندین گروه رقیب بطور مشترک مالک این منبع بودند. در سال 97 همزمان با تصمیم NSF برای خاتمه قرارداد با Network solutions ، IAHC هم منحل شد.
با افزایش فشار توجه تجاری به استفاده بدون اجازه از علائم تجاری وزارت بازرگانی ایالات متحده در سال 97 گزارشی مبنی بر انتقال مدیریت DNS به یک شرکت خصوصی غیر انتفاعی منتشر کرد.شرکت اینترنتی برای نام و ارقام تخصیص یافته (ICANN) برای تغییر اساسی در قدرت کنترل اینترنت از دولت به بخش خصوصی تشکیل شد. ICANN در دو سال اول عمر خود با اتخاذ تصمیماتی چون اجازه رقابت بیشتر به ثبت کنندگان و بنیانگذاری حکمیت الزام آور در خصوص ادعاهای علائم تجاری تاثیری مهم بر توسعه تجارت الکترونیک در آن دوره داشت.
ترکیدن حباب دات کام : 2000 و 2001
استقبال طلایی اواخر دهه 90 از تجارت الکترونیک به حباب دات کام معروف شد، حبابی که در سالهای 2000 و 2001 شاهد ترکیدن آن بودیم.از دهم مارس تا 14 آوریل سال 2000 ، NASDAQ ،بازار سهام ابرفناوری، کاهشی 34.2 درصدی و فهرست اینترنتی مرکب داو جونز کاهشی 53.6 درصدی را تجربه کردند.قیمت سهام تمامی 20 شرکت برتر اینترنتی کاهش یافت.از آن جمله می توان به آمازون با 29.9 % ، ebay با 27.9 % ، Internet Capital با 72.1 % و VeriSign با 59.2 درصد اشاره کرد.این سقوط به سرعت شور و هیجان تجارت الکترونیک را آرام کرد.بسیاری از شرکت های اینترنتی مجبور شدند ارائه عمومی سهام خود را لغو کنند و شرکت هایی چون BOO.com و Value America نیز مجبور به اعلام ورشکستگی شدند.مطابق نوشته نشریه fortune در سال 2001، 384 شرکت دات کام از بین رفتند.در ناحیه خلیج سان فرانسیسکو 80 درصد دات کام ها در سالهای 2000 و 2001 دست از کار کشیدند و همین امر موجب از بین رفتن 30000 شغل ، که بطور مستقیم وابسته به اینترنت بودند ، گشت.
بحران دات کام در سالهای 2000 و 2001 را به انتظارات غیر واقعگرایانه از تجارت الکترونیک و شرکت های اینترنتی نسبت داده اند.سهام شرکت های اینترنتی بالاتر از حد ارزشگذاری می شد.تصورات اغراق آمیز دره سیلیکون ، وال استریت ، روزنامه نگاران و ماموران دولت همگی منجر به تورم حباب دات کام شد.حباب بالاخره ترکید و این به معنای کاهش سرمایه گذاری ، کند شدن رشد اقتصاد و بهره وری و کاهش سود دهی بود.
کنایه آمیز آنکه با وجود ورشکستگی بسیاری از شرکت های اینترنتی میزان فروش تجارت الکترونیک در سالهای 2000 و 2001 افزایش یافت.مطابق [گزارش] وزارت بازرگانی (2001) میزان فروش تخمینی تجارت الکترونیک در ربع پایانی سال 99 ، 5.27 میلیارد دلار بود که به 8.88 میلیلرد دلار در ربع پایانی سال 2000و 10.04 میلیارد دلار در ربع پایانی سال 2001 افزایش یافت.میزان فروش کلی تخمینی تجارت الکترونیک در سال 2001 با 19.3 درصد رشد نسبت به سال 2000 ، 32.6 میلیارد دلار بود.این افزایش میزان فروش در طول دوران بحران تجارت الکترونیک نشانگر آنست که با وجود تخمین نادرست ارزش تجارت الکترونیک و شرکت های اینترنتی در طول دهه 90 ، تجارت الکترونیک به خودی خود همچنان زنده و در حال رشد بوده است.
تجدید حیات تجارت الکترونیک : از سال 2001 تا کنون
تجارت الکترونیک پس از ترکیدن حباب هم به رشد خود ادامه داد و برخی از شرکت های اینترنتی بازمانده از بحران سالهای 2000 و 2001 به موفقیت شایان توجهی دست یافتند.بعنوان نمونه آمازون بالاترین امتیاز رضایت مشتری در طول تاریخ صنعت خرده فروشی را بدست آورد.ebay در فروش ماشین های دست دوم که در نگاه اول برای معاملات آنلاین مورد نامناسبی به نظر نمی رسد ، فروش قابل توجهی به دست آورد.وال مارت به عنوان بزرگترین خرده فروش جهان تمامی تجارت خود با تهیه کنندگان را به شبکه B2B هدایت کرد.میزان تخمینی کل فروش تجارت الکترونیک در سال 2002 به 45.6 و در سال 2003 به 54.9 میلیارد دلار رسید.این روند در سال 2004 نیز ادامه یافت بطوریکه میزان فروش تجارت الکترونیک در ربع سوم سال 2004 نسبت به زمان مشابه در سال قبل از آن 21.5 درصد رشد داشت.
با اینحال هنوز هم تجارت الکترونیک سهم بزرگی از اقتصاد را در اختیار ندارد.فروش تجارت الکترونیک کمتر از 2 درصد کل فروش ایالات متحده را شامل می شود.با وجود اینکه فرصت های رشد بسیاری برای تجارت الکترونیک وجود دارد ، عواملی چون دسترسی عمومی نگرانی های امنیتی و حریم خصوصی و کلاه برداری های اینترنتی توسعه آن را محدود می کنند.برای تضمین رشد مناسب تجارت الکترونیک باید توجهی درخور به این محدودیت مبذول شود.
حیات دوباره تجارت الکترونیک پس از بحران سالهای 2000 و 2001 توجه ویژه ای را به تنظیم مقررات آن جلب نمود.مسائلی چون حمایت از مصرف کننده ، موافقتنامه های کاربری ، قراردادها و حریم خصوصی در تجارت الکترونیک نگرانی های جدیدی در رابطه با قانونگذاری و تنظیم مقررات فعالیت های تجاری بوجود آوردند ، بخصوص از آنجا که تجارت الکترونیک در جهانی سازی فعالیت های اقتصادی دارای نقش قابل توجهی بود.بعنوان مثال در حالی که اتحادیه اروپا بیشتر بر حقوق مصرف کنندگان تاکید داشت ، ایالات متحده بیشتر بر محافظت از آزادی بیان و مالکیت فکری متمرکز بود.با این همه ، قوانینی چون قانون محافظت از مصرف کننده در برابر کلاه برداری های سایبر (ACPA) و قانون امضای الکترونیک در تجارت ملی و جهانی منجر به حفاظت جریان تجارت در فضای سایبر شده است.اتحادیه مالکیت فکری جهانی (WIPO) برای محافظت از مالکیت فکری در تجارت الکترونیک و کمک به تعیین حکم منازعات مربوط به نامهای دامنه سیاست حل یکنواخت منازعات نام دامنه (UNDR) را ایجاد کرد.علاوه بر این سازمان هایی چون جنبش موسیقی دیجیتال ایمن (SDMI) که متشکل از شرکت های مرتبط با فناوری اطلاعات و صنعت ضبط موسیقی است بر روی محافظت از مالکیت فکری محصولات دیجیتال کار می کنند.
همچنین مباحثاتی در مورد بازدهی مالیات-فروش در این محیط تجاری جدید بوجود آمده است.این عقیده وجود دارد که تجارت الکترونیک منجر به از بین رفتن درآمدهای ایالت و حکومت محلی گردیده چرا که نمی توان میزان فروش را بطور موثر بدست آورد و برای تراکنش های اینترنتی مالیات مناسب تعیین کرد.سازمانهایی چون اتحادیه ملی فرمانداران و کنفرانس ملی قانونگذاران ایالتی بر روی موافقتنامه موثر مالیات استفاده و فروش برای ایجاد نظام یکنواخت اداره و جمع آوری مالیات فروش از راه دور تلاش می کرده اند.همه این مثالها نمایانگر رشته ای از مباحث قانونگذاری اینترنت هستند.بهرحال با چالشهایی که تجارت الکترونیک برای سیستم قضایی سنتی ، حریم خصوصی ، امنیت معاملات ، تعرفه بندی و مالیات بوجود آورده آزمایش با احتیاط قوانین و سیاست ها برای تضمین رشد تجارت الکترونیک ضروری خواهد بود.
گرایشات آتی در تجارت الکترونیک
تجارت سیار یا M-Commerce یکی از حوزه های مهم پیشرفت تجارت الکترونیک است.تجارت سیار به معنای استفاده از دستگاه های سیار همچون تلفن همراه یا PDA های بیسیم برای انجام معاملات تجاری است.با وجود 1.5 میلیارد استفاده کننده تلفن همراه در جهان و 140 میلیون استفاده کننده در ایالات متحده تجارت سیار به جنبه ای مهم از تجارت الکترونیک بدل شده است.با تجارت سیار طبیعت دستگاه های سیار از ابزارهای فقط ارتباطی به ابزارهای تراکنشی تغییر یافته است.تجارت سیار پیش از این کاربرد های مهمی در صنایعی چون مدیریت مالی ، خدمات مسافرتی و سرگرمی پیدا کرده است.تجارت سیار با قابلیت خود در تسهیل تعامل میان شرکت ها و مصرف کنندگان ، ایجاد فروشگاههای مجازی سیار و ارائه کالا و خدمات مناسب مصرف کنندگان بر طبق عادت خرید آنها بصورت بلادرنگ ، مورد استفاده صنایع بیشتری نیز قرار خواهد گرفت.گروه ARC تخمین زده است که حدود 546 میلیون کاربر دستگاه موبایل در سال 2007 نزدیک به 40 میلیارد دلار پول در تجارت سیار خرج خواهند کرد.
اقتصاد در حال جهانی شدن ، فرصت های دیگری نیز برای تجارت الکترونیک بوجود آورده است.جمعیت کاربران جهانی اینترنت از هر زمان دیگری متنوع تر گردیده است.با رشد سریع کاربران اینترنت در کشورهایی به غیر از ایالات متحده ، تجارت الکترونیک در مقیاس جهانی ، علاوه برامکان پذیر بودن ، به یک ضرورت تبدیل شده است.شرکت های پیشرو تجارت الکترونیک این مسئله را درک کرده اند. به عنوان مثال ebay خدمات چینی خود را راه اندازی کرده است که به بزرگترین سایت تجارت الکترونیک چین تبدیل شده است.آمازون به عنوان مثالی دیگر ThinkAmerican را برای ایجاد یک پورتال فرهنگی برای ترجمه و سفارشی سازی صفحات وب ژاپنی خود برای سازگارسازی با فرهنگ ژاپنی ، به خدمت گرفته است.همانطور که شرکت های پیشرو تجارت الکترونیک در ایالات متحده در حال گسترش تجارت خود به بازارهای آنسوی آبها هستند ، تجارت الکترونیک در بسیاری از کشورها رونق پیدا می کند.بر طبق تحقیق Forrester Research تجارت الکترونیک جهانی در سال 2004 به 6.8 تریلیون دلار رسیده است که از این میزان 50.9 درصد مربوط به آمریکای شمالی (ایالات متحده 47 درصد). 24.3 درصد آسیا/اقیانوسیه ، 22.6 درصد اروپا و 1.2 درصد امریکای لاتین استForrester همچنین پیش بینی کرده با وجودی که ایالات متحده و آمریکای شمالی در حال حاضر در معاملات آنلاین بیشترین سهم را دارند ، در سالهای آینده کشورهای آسیایی و اروپایی در حوزه تجارت الکترونیک فعالتر خواهند شد. "جهانشمولیت" (Globality) ذاتی تجارت الکترونیک ، تجارت الکترونیک را وارد فاز بعدی خود خواهد کرد.
تحقیقات قابل توجه با تمرکز بر تجارت الکترونیک به عنوان یکی از تاثیر گذارترین صورت های اقتصادی عصر ما ادامه خواهد یافت.مطالعات اقتصادی و تاریخی آثار تکامل زیرساختها ، فناوری ها ، استراتژی ها و تنظیم مقررات تجارت الکترونیک را بررسی خواهند کرد.با توسعه سریع تجارت سیار و تجارت الکترونیک جهانی ، تحقیقات آینده به بررسی آثار پیشرفت در ارتباطات جهانی و ارتباطات سیار و آثار محتوا ی میان فرهنگی و پیاده سازی ان خواهند پرداخت.
سیاست هایی برای موفقیت تجارت الکترونیک
برای تجارت الکترونیکُ B2Bحراج های چند بعدی
معرفی:
بسیار((EDI)ELECTRONIC DATA INTERCHANG)از اولین روزهای مبادله ی الکترونیکی
ی تجارت الکترونیک به وجود آمده اند وسریعترین رشد (Business to Business)B2B-ی ازمدلهای
که بر اساس بازارهای اینترنتی است داشته.مدلهای حراج اولیه فقط B2Bرا در تجارت الکترونیک همین
روی قیمت بنا نهاده شده بودند اما مشاغل امروزی باید به هزینه ی معامله شامل حمل ونقل.ذخیره سازی.
سرمایه گذاری وبیمه توجه کنند.
سوقB2B افزودندوآن را به ایجاد ساختارهای چند بعدی برای B2Bاین متغیرهای چندگانه به پیچیدگی
داده اند.
مدلهای مزایده:
مدلهای مزایده شکل های مختلفی را در یک زنجیره از یک خریدار وفروشنده تا خریداران و فروشنده
های زیاد به خود می گیرند.
برپایه این است که قیمت ها روند صعودی دارد یا نزولی که این خود تعیین کننده یB2Bطبقه بندی حراج
روند قیمت گذاری است.
درحراجهای سنتی وحتی بعد از آن تنها عاملی که پیشنهاد مزایده ی ;ساده ترین راه حراج معامله است
برنده راتعیین میکند بالاترین قیمت است.
1.رهبری مزایده:(مزایده انگلیسی) ازکمترین قیمت قابل قبول شروع میشود وتقاضای قیمت های
بیشتر داده می شودومزایده تمام میشود وپیشنهاد دهنده ی بالاترین قیمت مزایده را می برد.
(مزایده هلندی)بر عکس مدل انگلیسی مزایده از قیمت بالا شروع میشود وبا پیشنهاد شرکت کننده ها
پایین می آید تا مزایده تمام شود.
بر اساس خدمات بازار طبقه بندی شده است 1.افقی – 2.عمودیB2B2.بازارها:حراج
بازارافقی: به محصولات وخدمات محدودیبرای صنعت های زیاد اختصاص یافته است.
بازارعمودی:تنها یک صنعت است با گستره ی وسیعی از محصولات وخدمات.
عوامل موفقیت :
طرفهای مزایده اغلب "امنیت وپنهان بودن روند مزایده " و "اعتبار بازار شرکتها " رابه عنوان
مهمترین عوامل موفقیت بازارهای الکترونیکی میدانند والبته "حمایت نرم افزار"رابه عنوان دومین عامل.
با وجود رقابت بالا بین شرکا برای اعتباردر مزایده وجلب اعتماد در روند مزایده سیاست های پیشگیری
باید اجرا گردد و این یک عامل حیاتی در موفقیت است.
پهلوبه پهلوپیش روند وITبا تکامل سریع تکنولوجی ها شرکتها باید با استانداردهابرای زیربنای
رویدادهای آینده را پیش بینی کنند .
همچنین یک شغل باید توجه کند که چه چیزی برای مشتریان مهم است تا آن را از سایر بازارهای
آنلاین متمایز سازد.